Gemeenschap in Tongeren ongerust over PFAS-vervuiling: Tongeren Anders roept op tot openheid en verantwoording door het gemeentebestuur.

Gemeenschap in Tongeren ongerust over PFAS-vervuiling: Tongeren Anders vzw roept op tot openheid en verantwoording door het gemeentebestuur. Naar aanleiding van het recente artikel gepubliceerd in HBVL op 17 februari over het bedrijf Schamrock en de alarmerende mail die Tongeren Anders vzw ontving (zie bijlage onderaan deze blog) op 15 februari, groeit de bezorgdheid binnen de gemeenschap van Tongeren. De belangrijkste vraag die gesteld wordt, is wat er precies is gebeurd met het afgevoerde vervuilde water en geloosde water dat besmet was of is met PFAS-emissies. Tongeren Anders vzw uit haar bezorgdheid over de mogelijke ernstige gezondheidsrisico's die deze situatie met zich meebrengt voor de inwoners van Tongeren en Riemst, zoals kanker of ernstige luchtweginfecties. Er heerst ook onzekerheid over de mate waarin PFAS-emissies zich hebben verspreid naar omliggende bedrijven en wat de mogelijke gevolgen zijn voor het personeel van deze bedrijven. Het is onbegrijpelijk dat een bedrijf in Tongeren activiteiten kan uitvoeren die een potentieel gevaar vormen voor de gezondheid van de lokale bevolking, zonder dat de autoriteiten hiervan op de hoogte waren of, als ze dat wel waren, zonder dat de gemeenschap op de hoogte werd gesteld. Tongeren Anders vzw dringt aan op een open communicatie naar de bevolking toe over deze kwestie. Het is van cruciaal belang dat alle feiten over de PFAS-vervuiling transparant worden gemaakt, zodat de inwoners van Tongeren en Riemst de nodige maatregelen kunnen nemen om zichzelf te beschermen. Bovendien roept Tongeren Anders vzw de verantwoordelijken op om hun verantwoordelijkheid te nemen voor deze ernstige nalatigheid. De gezondheid en het welzijn van de inwoners van Tongeren en Riemst moeten altijd de hoogste prioriteit hebben. Tongeren Anders zal blijven ijveren voor openheid, verantwoording en actie om ervoor te zorgen dat de gemeenschap beschermd wordt tegen dergelijke bedreigingen voor de volksgezondheid.

Van: Zuhal Demir <info.kabinetdemir@omgevingvlaanderen.be>

Date: di 13 feb. 2024 13:36

Subject: (KZD-65977) FW: Shamrock Tongeren

To:

Cc: <bart.weekers@riemst.be>, <patrick.dewael@stadtongeren.be>, <kristof.odeur@riemst.be>, <linda.lousbergh@stadtongeren.be>, <peter.neven@riemst.be>, <handhaving.omgeving@vlaanderen.be>, <mark.vos@riemst.be>, <kabinet.gouverneur@limburg.be>

Geachte heer ..........

Zoals minister Demir u beloofde, komen wij bij u terug aangaande de diverse meldingen die u maakte over het bedrijf Shamrock Tongeren. Ik antwoord gebundeld op uw diverse mails via uw mail met kenmerk KZD-65977 van 17 januari 2024.

Uw eerste schrijven aan ons kabinet dateert van april 2022. Graag informeer ik u welke stappen wij sindsdien ondernomen hebben.

In het voorjaar van 2022 heeft minister Demir de Omgevingsinspectie opdracht gegeven om een plaatsbezoek uit te voeren op de site van Shamrock Technologies in Tongeren om de mogelijkheid van PFAS-emissies te evalueren.

Naar aanleiding van enkele vaststellingen op de site werd het bedrijf opgelegd om luchtemissiemetingen uit te voeren op de afgassen van de ovens waarin het vermalen en bestraalde teflonmateriaal uitgebakken werd. Voor dit emissiepunt werd het risico op de emissie van PFAS reëel en als het meest relevant beoordeeld. Deze metingen werden uitgevoerd door VITO eind 2022-begin 2023. De ontvangen meetresultaten tonen aan dat er verschillende PFAS gedetecteerd werden.

Het bedrijf heeft hierop volgend sinds 24 januari 2023 haar activiteiten van het uitbakken in de ovens stopgezet op de site in Tongeren. Het proces waarvoor de PFAS-emissies werden gedetecteerd, vindt dus al een jaar niet meer plaats.

Voorlopig bestaan er nog geen wettelijke normen voor de geleide luchtemissie van PFAS. VITO ontwikkelde recent wel tijdelijke toetsingswaarden voor 4 PFAS in omgevingslucht, die rekening houden met de menselijke blootstelling via ademhaling. Daarom werd een externe milieudeskundige aangesteld om na te gaan wat het effect van de gemeten emissies op de omgeving zou kunnen zijn. Er werd nagegaan of deze emissies aanleiding gaven tot een overschrijding van het tijdelijk toetsingskader voor lucht. Dit bleek enkel het geval te zijn op het bedrijf zelf en de zeer directe omgeving ervan, niet in woongebied dus. Echter, er is nog verder onderzoek nodig naar de impact van neervallende PFAS op bodem en (grond)water, waarbij ook de impact van andere gemeten PFAS-stoffen zal moeten onderzocht worden.

Met deze kennis heeft minister Demir vervolgens de OVAM opdracht gegeven tot het opleggen van een nieuw oriënterend bodemonderzoek aan het bedrijf. Met dit bodemonderzoek zal nu nagegaan worden of deze uitstoot heeft gezorgd voor bodemverontreiniging. Het bodemonderzoek moet tegen augustus dit jaar klaar zijn. Minister Demir gaat er daarnaast ook op toezien dat er zo snel mogelijk bodem en/of waterstalen worden geanalyseerd o.a. in woongebied zodat we sneller zicht hebben op eventuele verontreiniging in woonzones en niet tot augustus moeten wachten op het bodemrapport.

Het bedrijf blijft onder toezicht van de Omgevingsinspectie staan en wordt momenteel grondig doorgelicht om na te gaan of er toch nog geen andere mogelijke PFAS-bronnen actief zijn. Er wordt aangestuurd op materiaalanalyses door een erkend labo van de aanwezige grondstoffen en tussenproducten om na te gaan of er daarin geen PFAS aanwezig zijn.

Minister Demir heeft niet nagelaten zich ook te laten informeren over mogelijke PFAS-concentraties in het grond- en oppervlaktewater. We beschikken over 2 peilbuizen op een afstand van ca. 3 km ten zuidoosten en ca. 2,4 km ten noordwesten van het bedrijf. De gemeten PFAS-waarden in 2022 en 2023 liggen rond de 1ng/l PFOA en 7ng/l PFOS-totaal. Het normenkader voor grondwater bedraagt 0,5µg/l voor de som van alle gemeten PFAS of 0,1 µg/l voor de som van 20 PFAS. De gemeten waarden liggen in deze peilbuizen dus beduidend lager dan de normen.

We beschikken momenteel nog niet over meetwaarden in de omliggende oppervlaktewaterlopen. Echter, het bedrijf heeft een beperkte lozing van bedrijfsafvalwater naar oppervlaktewater. Verontreinigd afvalwater wordt door het bedrijf voornamelijk afgevoerd naar een extern verwerker waardoor we de impact via afvalwater op de omliggende waterlopen als beperkt inschatten.

Minister Demir heeft alle begrip voor uw bezorgdheid over de gezondheid van de omwonenden en werknemers van het bedrijf. Daarom hebben we onze omgevingsinformatie ook overgemaakt aan respectievelijk het Vlaams Departement Zorg en de Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (FOD WASO) voor verder advies en indien nodig gepaste actie. 

We hopen u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben en u het vertrouwen te kunnen geven dat we aan de slag zijn gegaan ter bescherming van de inwoners en de leefomgeving rond het bedrijf.

Tot slot willen wij u bedanken voor uw meldingen en dus voor uw betrokkenheid bij de staat van onze leefomgeving en gezondheid.

Met hartelijke groeten,

Tom WolfsVlaamse regeringKABINET VAN ZUHAL DEMIRVLAAMS MINISTER VAN JUSTITIE EN HANDHAVING, OMGEVING, ENERGIE EN TOERISMET 02 552 61 00Kabinet.demir@vlaanderen.beKoning Albert II laan 7 6de verdieping, 1210 Sint-Joost-ten-Nodewww.vlaanderen.be